Wednesday, January 22, 2025
अद्वय उपास्ति !
अद्वय उपास्ति !
परवां ज्ञानेश्वरी ऐकत असतांना ‘अद्वय उपास्ति’ या संज्ञेवर अडकून पडलों आणि याचा शब्दश: अर्थ शोधून पाहिला. मनाजोगता अर्थ मिळाला नसला तरी अतिशय एकनिष्ठपणे, एकरूप होऊन परमेश्वराची केलेली भक्ती किंवा उपासना, अखंड अविरतपणे करणे याला ‘अद्वय उपास्ति’ असे म्हणता येईल. उदाहरण देतात नदीच्या अविरत प्रवाहाचे किंवा अखंड तैलधारावत्.
मला वाटतं शारीरिक पातळीवर तसे अनुष्ठान घडणे अतिशय कठीण, खरेतर अशक्यप्राय असावे. मात्र मानसिक कदाचित घडूं शकेल. अर्थात मनाचे चांचल्य लक्षात घेतां तेही अवघडच होईल. मग संकटसमयीं ? कुंतीने तसा वर मागितल्याचे ऐकले होते, पण प्रपंचांत तो वर देखील कसा टिकून राहील ? बुद्धीला या कामीं जुंपले तर ती विवेक कसा साधणार ? चित्त तरी एकाग्र राहण्यासाठी कोणती क्लुप्ती करावी ? मग एऱ्हवीं नकोसा असलेला अहंकार काही मदत करू शकेल काय ? होय, मी करून दाखवीन असा बडेजाव मिरवला तरी तिथे ‘मी’ नि ‘तो’ हे द्वैत असल्याने त्याला ‘अद्वय’ कसे म्हणणार ?
म्हणजेच अंत:करणाचे चारही दरवाजे बंद की !
कोणी म्हणेल सततचा नामजप करणे हा मार्ग असू शकेल - अहो उठतबसतां, कार्य करितां, काहीही न करतांही केवळ नामजपाची संवय जडली तरच ‘अद्वय-उपास्ति’च्या किंचित जवळ जातां येईल.
तुमचे काय म्हणणे आहे यावर ?
रहाळकर
२३ जानेवारी २०२५
