Friday, June 17, 2022
अंतरात्मा की आवाज़……..!
अंतरात्मा की आवाज़…….!
कालच श्री देशपांडे काकांनी ‘आपण आहोत तरी कोण ? ‘ असा प्रश्न उपस्थित करून अखेर त्याचे उत्तरही त्यांनी मोजक्या शब्दांत आणि आपल्या सुंदर शैलीत देऊं केले. त्यांचा व्यासंग आणि अनुभव अतिशय विपुल असाच आहे आणि म्हणून तो अनुभव नक्कीच आपल्याही मनांत सहज प्रविष्ट होतो. मात्र या वेळी तो इतका खोलवर रूतून बसला की त्याला पुन्हा अनुभवण्यासाठी मज पामराला कानांत सर्व शक्ती एकवटून त्याचा निदान प्रतिध्वनी ऐकण्याचा प्रयत्न करता आला -‘अंतरात्मा की आवाज’ - या स्वरूपात !
नाही, या वेळी मी कोणताही बाष्कळपणा करणार नाही असे वचन देतो !
खरंतर मुळातच आपल्या सर्वांना तिहेरी लॉटरी लागलेली आहे - मनुष्यत्वं, मुमुक्षत्वं नि महापुरूष संश्रय: ! आपण सगळे द्विज म्हणून जन्मलों, जन्मदात्यांनी पुन्हा एकदा द्विजसंस्कार प्रदान केले - ‘सत्यं वद धर्मं चर’ अशी उपदेशवजा आज्ञा करीत, आणि नंतर सदगुरूंनी ‘तत् त्वम् असि’ अशी आपली आपल्याशी ओळख करून देत ‘आतां तुला त्या ‘तत्’ चा शोध तुझ्याच उपासनेतून तुलाच घ्यायचा आहे असे सांगत त्यासाठीची काही पथ्यें आवर्जून सांगितली.
येथपर्यंत गाडी छान रूळांवरून धावत होती, मात्र संसार-प्रपंचांतील विषय विकारांनी आपला पूर्ण ताबा घेतला नि पाहतापाहतां गाडीने सांधे बदलून ती भलत्याच वाटेवर सुसाट धावत सुटली. मला वाटतं माझ्याप्रमाणेच अनेकांची तशीच ‘वाट लागली’ असावी ! मात्र पुन्हा आपले दैव बलबत्तर असल्याची जाणीव झाली आपल्याला लाभलेल्या ‘महापुरूष संश्रय:’ चे निमित्ताने ! खरोखर, आयुष्याच्या वळणावळणांवर आपल्या सर्वांनाच तो लाभ मिळत गेलाय् नाही ? कुठल्या ना कुठल्या निमित्ताने आपण आपल्यांत खोलवर बुडी मारतो आणि हातीं येते ती लाकुडतोड्याची लोखंडी कुऱ्हाड नसून झळाळणारी सुवर्ण कुऱ्हाड ! ती सोन्याची कुऱ्हाड म्हणजेच ‘अंतरात्मा की आवाज’ असे नि:शंकपणे समजावें.
मला आज प्रकर्षांने जाणवतेंय ते असे की ही अंतर्मनाने दिलेली साद ही मुळात परा-वाणींत दडलेल्या प्रणवाचा केवळ एक प्रतिध्वनी असावा - ॲन ईको ! अखेर तो ओंकार परावाणींत बंदिस्त कसा राहणार ? कुंडलिनीला डिंवचल्यावर तिला जशी नागिणीप्रमाणे सळसळत उर्ध्वमार्गाने जाण्याची ओढ लागते तसेच प्रणवालाही परावाणीतील सर्व बंधने झुगारून बाहेरच्या अतिविशाल ओंकारांत विलीन होण्याची उत्कंठा लागत असेल काय ?
मला माहीत आहे की ही मल्लीनाथी कुणालाच पटण्यासारखी नसेल कदाचित्, पण काय करू, आत्तां तरी मला हा ‘अंतरात्म्याचा आवाज’ वाटतोय ना ! (या वरून एक जुना किस्सा आठवला. विषयांतर होत असले तरी माझी फेकाफेक किती पुरातन आहे याची तुम्ही खातरजमा करूं शकाल ! मी मेडिकलच्या चौथ्या वर्षांत शिकत असताना आमचे सर्जरीचे प्राध्यापक ‘बेड-साईड क्लिनिक’ मधे एका पेशंटच्या काही विशिष्ट आजाराबद्दल चर्चा करत होते. कर्मधर्मसंयोगाने मूळ गंभीर आजारा बरोबरच आणखीही एक गौण बाब तपासण्यांमधून पुढे आली होती. प्राध्यापकांनी त्या गौण बाबीबद्दल सर्वांना छेडले असताना माझ्याहून अधिक हुषार विद्यार्थी मूग गिळलेले पाहून मी अचानक बोलता झालो आणि त्यावेळेस मनांत आले ते भडभडा बोलून मोकळा झालो. मी सांगितलेले कोणत्याच पुस्तकातले नव्हते, कुणी सांगितलेले नव्हते आणि खरेही नव्हते. मात्र माझा आत्मविश्वास पाहून प्राध्यापक एवढेच म्हणाले की मिस्टर रहालकर, यू आर गोईंग टु राइट ए बुक ! हाऊएव्हर, व्हाटएव्हर यू सेड इज नीदर करेक्ट नॉर इव्हन वर्थ थिंकिंग ! ! - मी भुईसपाट ! ! ! असो. )
सांगायचा मुद्दा असा मित्रांनो की माझी अशी फेकाफेकी कधीही मनावर घेऊ नका. तथापि, आपल्या ‘अंतरात्म्याच्या आवाजाला’ कधीही डावलूं नका कारण बहुतांश वेळी तो आपल्याला निश्चित अशी दिशा आणि निर्णय सुचवीत असतो. पहा पटलं तर !
रहाळकर
१७ जून २०२२
