Thursday, April 21, 2022
अमृतानुभव प्रकरण दुसरे पुष्प पाचवें
अमृतानुभव - प्रकरण दुसरे - पुष्प पाचवे
ओंवी क्र. पाच
‘कैवल्य-कनकाचिया दाना / जो न कडसी थोरसाना / द्रष्ट्याचिया दर्शना / पाठाउ जो //५//‘
(कैवल्य-कनक = मोक्ष ; न कडसी = न विचारी ; साना = लहान, अपात्र ; पाठाउ = मार्गदर्शक)
मोक्षरूपी सोने वाटताना ते लहान थोर असा भेदभाव न करता, सर्वांनाच मुक्त हस्ताने कैवल्याची अनुभूती देतात. त्याच्या कृपेने द्रष्टा-दृष्य हे व्यवहारातील द्वैत जाऊन सगळीकडे द्रष्ट्याचेच दर्शन होते.
‘कैवल्य-कनकाचिया दाना । करण्यात जे राखिती सारखेपणा । द्रष्टा-दर्शन या भेदांना । नुरुं देती अणुमात्र ॥
जे कनक कैवल्याचे दान । आहे केवळ वस्तुहीन । म्हणून त्याचे सारखेपण । सर्वत्र राहे सारखे ॥
येथे कैवल्याकारण । जे म्हटले आहे सुवर्ण । तें केवळ मोठेपण । कैवल्याचे दावावया ॥
वस्तु कांहीतरी । कैवल्य नाही त्याच्यापरी । ओळखणे आपणां आपण निर्धारीं । हाच अर्थ कैवल्याचा ॥
धातूंत श्रेष्ठ आहे कनक । तैसे मुक्तिमाजीं कैवल्य देख । कैवल्यासम आणिक । मुक्ती न ती सुखदायी ॥
उदधीलागीं पाबावया । गेले पाहिजे उदधी ठायां । तैसे कैवल्य भोगावया । जाणे भाग सदगुरू पाशीं ॥
गुरू आणि कैवल्य । हे शब्देंच द्वंद्व केवळ । गुरू कैवल्यकंद निव्वळ । ते विषयीं शंका नसे ॥
सदवस्तूशीं ऐक्य होणे । हेच आहे कैवल्यपण । ऐक्यत्वाचे करवी भान । माया वारून सदगुरू ॥
मीठाचे खडे अनंत । शरण सागराप्रत । कां त्यां सागर आपणांत । मिळवून घ्याया तयार नसे ? ॥
मीठ येतां सागरापाशी । द्रष्टा दर्शन नुरे त्यासी । येतांच सागरत्वासी । सागर अर्पी मीठातें ॥
सागर आपण होऊन । जें दे मीठासी सागरपण । तें मीठ सागरीं भिन्नपण । मूळचेच नाही म्हणुनी ॥
ते सजात जरी नसते । तरी न मिळते सागरातें । तैसेच तंतोतंत येथे । आहे समजा विबुध हो ॥
क्रिया मीठ विरघळण्याची । तीच सदगुरू होय त्याची । विरघळणे क्रिया ही, समुद्राची । भेट होतां होतसे ॥
सदवस्तूच जगतांत । भरून राहिली ओतप्रोत । आणि सदगुरू तोही त्यांत समरस होऊन राहिला ॥
म्हणून द्रष्टा दृष्य दर्शन । हे भेद घालवून । शरणागताला आपुलेपण । देती सदगुरू निजकृपें ॥’
“न म्हणे जो थोर, न म्हणे जो सान, कैवल्य-सुवर्ण, दान देतां ।
दृष्य- दर्शनादि, त्रिपुटी लोपोन, मिथ्या मावळोन, विश्वाभास ।
आपणां आपण, पाहूं शके द्रष्टा, जयाचें लाभतां, कृपाबळ ॥”
ओंवी क्र. सहा
‘सामर्थ्याचेनि बिके / जो शिवाचेंही गुरुत्व जिंके / आत्मा आत्मसुख देखे / आरिसे जिये //६//‘
(बिके = बळाने ; आरिसा = गुरूरूप नेत्र )
त्यांचे कृपासामर्थ्य एवढे अगाध आहे की ते भाग्य शिवालाही नाही. सदगुरूरूपी आरशांत आपल्यालाच आत्मसुखाचे दर्शन होऊन आत्माच आत्म्याला भेटतो.
‘सदगुरू सामर्थ्याची सत्ता । न जाय वानिली सर्वथा । ते शिवाच्याही गुरूत्वा । निज सामर्थ्यें जिंकिती ॥
आत्मत्व आत्म्या लागुन । पहावया कारण । सदगुरू हेच दर्पण । निजांगेंसी ॥
शिवाचा तो शिवपणा । सापेक्ष आहे जाणा । जीवपण असल्याविना । शिवपणाला न श्रेष्ठत्व ॥
सदगुरू निजकृपेंकरून । जीवाचे हरती जीवपण । तो हरल्या नुरे मान । शिवालाही शिवत्वाचा ॥
बिंब आरशाभीतरीं । प्रतिबिंबे जोंवरी । द्रष्टेपणाचा तोंवरी । अभिमान टिके बिंबाठायीं ॥
येथे बिंब ते शिवपण । प्रतिबिंब ते जीव जाण । सदगुरू तो दर्पण । त्या दोहोंसी दाविता ॥
तो दर्पण ऐसे करी । जीवाचा जीवपण हरी । आणि शिवपणाच्या सागरीं । त्याशी करी समरस ॥
शिवाठाईं सापेक्षत्व । तैसे नोहे सदगुरूत्व । ते अपेक्षारहित । आहे शुध्द सर्वदा ॥’
“सर्वशक्तिमंत, मायेचा नियंता, सृष्चि भासविता, शिव जो का ।
तयाहून थोर, सदगुरू समर्थ, जीवासी जो देत, आत्म-सुख ।
आत्मस्वरूपाचे, यथार्थ दर्शन, व्हावया दर्पण, सदगुरू च ॥”
क्रमश:
