Sunday, November 14, 2021
नादब्रह्म !
नादब्रह्म !
नुकतेच स्वरभास्कर आणि भारतरत्न पं. भीमसेनजींचे दोन प्रसिध्द राग ‘दरबारीं कानडा’ आणि ‘आसावरी तोडी’ अक्षरश: ध्यानस्थ होऊन ऐकले आणि त्या नादब्रह्माची पुन्हा एकदा गाढ प्रचीती अंत:करणांत साठवून घेतली.
खरेंतर हल्ली वरचेवर तसे अनुभव घेतोय मी, आणि आता हळूहळू संवय होत चाललीय प्रत्येक आवाजातून तें ‘नादब्रह्म’ शोधून काढण्याची ! एक गुपित सांगतो, कोणत्याही गाण्याचे स्वर ऐकत असताना आपण जेव्हा त्या गायकाची आपल्या आतल्या सुरातून ‘साथ’ करू लागतो - संवादिनी सारखी - तेव्हा जाणवते की आपण सुध्दा तितक्याच ताकदीने तो राग आळवू शकतो. जस्ट कीप हम्मिंग वुईथ द सिंगर टाइट-लिप्पड् (ओठ घट्ट दाबून धरीत आपल्याच ओठांनी ! ) ! ही थाप नाही, भूलथाप तर नाहीच नाही. प्रत्यक्ष अनुभव घेऊन पहा, मी सांगत असलेला अनुभव तुम्हीसुध्गा सहज घेऊ शकाल !
आणखी थोडे खरे सांगायचे तर हाच अनुभव आपण नीरव शांततेंत घेऊ शकतो, पक्ष्यांच्या किलकिलाटांत, ट्रॅफिक जॅम मधल्या हॉर्न्स च्या कलकलाटांत नि स्वयंपाक घरातल्या भांड्यांच्या खणखणांत अन् फोडण्यांच्या चुरचुराटांत देखील ! चेष्टा नाही करत, अनुभवून तर पहा - म्हणजे कान देऊन तर पहा ! !
नुकतेच दासबोधाचे वाचन सुरू केलेंय् पुन्हा . (मग ते जाहीर करायलाच हवे का ? ) तसं नाही, त्यांतला काही मजकूर वरील खदखदणाऱ्या विधानांशी किंचित मिळताजुळता आहे म्हणून जाताजातां उल्लेख केला एवढंच !
आत्तां मी जी समर्थवचने सांगणार आहे ती केवळ योगायोगाने आठवली म्हणून लिहितोंय. यांतील मला कोणताही दुरान्वयानेही अनुभव नाही हे आधीच नमूद करून ठेवतो, कारण श्री समर्थांनी सांगितलेल्यावर पुढे मल्लीनाथी किंवा कोणतीही पुस्ती जोडणे म्हणजे पढतमूर्खपणाचा कळस ठरेल !
स्वामी ‘पारमार्थिक दृष्ट्या सोलीव सुखाची’ व्याख्या करतात -
“वत्सा सावध त्वरित / निजरुप पहा आपुलें //
जागृत करोनि ते वेळीं / अजपाची दोरी देऊनी जवळीं / विहंगम डोल्हारी तयेवेळीं / अलक्ष्य लक्षीं बैसविले //
धैऱ्याचे आसन बळकट / आणि इंद्रियें ओढुनी सघट / धरे ऊर्ध्व पंथें वाट नीट ! अढळपदीं लक्ष लावी //“
(फारच कठीण आहे समजायला, तरीपण पुढे जाऊंया ! )
“पुढे करूनिया जाणीव / मागे सारोनि नेणीव / जे जे जाणिवेल अभिनव / तें तूं नव्हेसि तत्वतां //
“”” तैं मार्गाची करूं नव्हाळी / प्रथम घंटानादाची नवाळी / दुसरी किंकिणीची मोवाळी / तिसरी अनुहत कोल्हाळ //१७//
“”””आतां अग्रीं लक्ष लावी / काय दिसेल ते न्याहाळीं / चंद्रज्योती प्रकाशली / व्यूह बांधिला बळकट / /१८//
‘ते सुख अंतरीं घेऊनि / पुढे चाल करीं संगमीं / तेथे विजु ऐसा कामिनी / चमकताती सुवर्णरंग //
‘तेही जाणोनि मागें सारीं / पुढे सूर्यबिंब अवधारीं / ज्वाळा निघती परोपरी / डंडळूं नको कल्पान्तीं //
‘वायोमुख करोनि तेथे / गिळी वेगें सूर्यकिरणांतें / मग देखसी आनंदमार्तंडातें / तेजोमय ममपुत्रा ! ! /
(In fact, Sri Samartha is guiding the disciple on to the Royal Road to Self-realisation, the road one must trudge within himself ! This is no commentary over whatever the great Saint said, as promised earlier ! ) (And I must have caused deep disappointment in the process, as usual ! ,)
रहा़कर the ever confuser !
१३ नोव्हेंबर २०२१
